🎓 Các bạn không học Công nghệ Thông tin (CNTT) nhưng vì lý do gì đó muốn làm tester, thì nên bắt đầu từ đâu? Nên học những gì? Dưới đây là một vài suy nghĩ, và lời khuyên của Founder TESTING VN (TVN), anh Hoàng Liên Sơn, để trả lời cho câu hỏi này dựa vào kinh nghiệm tư vấn cho nhiều học viên trước đây. Để trả lời những câu hỏi trên, mình xin phép trả lời các câu hỏi thường gặp nhất như sau.
Em từ ngành ngoài chuyển qua muốn làm tester
Mình sẽ trả lời câu hỏi này bằng một câu hỏi khác: Tại sao bạn muốn chuyển sang làm tester? Mình chắc chắn một điều, đó là bạn không tự nghĩ đến lựa chọn này, mà là do ai đó (ví dụ: bạn của một người bạn, người yêu, hoặc người nhà phía dâu rể, v.v… những người này đang làm việc trong lĩnh vực phát triển phần mềm.) Họ nghĩ rằng kiểm thử rất dễ, ai cũng làm được. Nên hướng bạn theo công việc này.
Nếu là một lập trình viên (developer), rất có thể họ sẽ nói với bạn rằng: “Công việc kiểm thử rất dễ, chỉ việc đọc tài liệu mô tả yêu cầu – do khách hàng gửi, viết test case – theo mẫu có sẵn, rồi chạy test – khi phần mềm đã được lập trình (code) xong.” Vì vậy, nếu một người khuyên bạn nên học kiểm thử phần mềm, mà bản thân họ không phải là tester, thì ĐỪNG VỘI TIN. Tư duy này gọi là Skeptical – thấy mới tin (đây một thứ vũ khí lợi hại, mà tester nào cũng nên có).
Không hẳn chỉ liên quan đến lĩnh vực phát triển phần mềm, chuyển hướng sang một lĩnh vực hoàn toàn mới luôn là vấn đề đau đầu của mọi người trong xã hội. Mỗi công việc mới là giống như phải “học lại từ đầu.” Người càng trẻ càng có cơ hội để “thử và sai.” Người thì tiếp thu nhanh, kẻ tiếp thu chậm. Người thì siêng năng, theo đuổi mục tiêu đến cùng, kẻ thì ba bữa lại bỏ cuộc. Bạn có thể đã từng đọc báo, nghe tin tức trên truyền hình về chuyện nông dân chặt cây này trồng cây khác. Cùng chuyện đó, có người thành tỉ phú, có người ôm… cục nợ.
Tester có nên phải học lập trình rồi mới học kiểm thử phần mềm?
Ý bạn là học lập trình như thế nào? Học một khoá lập trình ngắn hạn nào đó, hay là học chương trình dài hạn như Kỹ thuật viên (1.5 năm), Cao đẳng, hoặc Đại học chuyên ngành CNTT. Nhưng mình chắc chắn một điều rằng, nếu sau khi bạn học xong các chương trình đó, và bạn học thêm một khoá kiểm thử phần mềm cơ bản nữa, thì có thể bạn sẽ kiểm thử tốt hơn những tester không học lập trình hay CNTT.
Trong quá trình dạy kiểm thử và tư vấn học viên tại Testing VN, mình đã gặp rất nhiều câu hỏi tương tự, kiểu như: “Em trái ngành muốn làm tester thì nên học những khoá nào?” Câu trả lời của mình thường là: “Em chỉ cần học xong khóa Fresher Tester tại TVN là em có thể làm được manual tester rồi. Không cần phải học thêm khóa nào khác như Java for Testers, Automation QA Engineer (Selenium) hay ISTQB CTFL.”
Kết quả khảo sát (không chính thức – khi các bạn nhận được việc thường chat cho mình để thông báo) thì khoảng hơn 60% các bạn học xong là có việc làm ngay, thậm chí có khi chưa học xong khoá đã phỏng vấn đậu ở đâu đó rồi. Đa số họ đã thăng tiến, và làm tester tốt cho đến bây giờ. Nhưng, để trụ vững, tồn tại, và quan trọng thăng tiến (được lên lương, lên chức) thì KHÔNG PHẢI chỉ học xong một khóa kiểm thử phần mềm cơ bản trong 2 tháng (24 buổi x 1,5 giờ) là có thể làm được. Kiến thức nó không phải là một thứ DỮ LIỆU có thể “truyền” từ người này sang người khác như chép qua một cái USB.
Sự thành công của những bạn học viên mà gốc là trái ngành, là đến từ cả một quá trình học hỏi, đầu tư thời gian, công sức để học ở trên lớp, về nhà học lại, và tìm hiểu thêm từ nhiều nguồn trên internet. Nếu kể ra hết những “câu chuyện thành công” thì mình có thể kể đến hết năm nay mới xong danh sách các bạn mà mình còn nhớ.
Ngược lại, mình còn nhớ ít nhất là 2 bạn học trái ngành, sau khi học xong khoá Fresher Tester tại TVN xong, đi thực tập và làm tester MỘT THỜI GIAN THÌ BỎ (một bạn 6 tháng, một bạn gần 2 năm). Khi hỏi ra mới biết các bạn ấy không thấy công việc kiểm thử phần mềm (vai trò tester) nó thú vị như mọi người nói và như bản thân các bạn ấy đã từng nghĩ.
Nếu giờ em chuyển sang tester thì hơi trễ!
Bạn năm nay bao nhiêu tuổi mà gọi là “trễ”? Có những trường hợp mình đã từng tư vấn cách đây hơn 3 năm. Mãi đến năm 2020 bạn ấy mới chịu đi học. Đó mới gọi là trễ. Giá như họ quyết định từ 3 năm trước, thì nay họ đã có ít nhất 2 năm kinh nghiệm (trừ 1 năm đi tìm việc – trường hợp rất rất gọi là xấu nhất).
Học gì để làm tester?
Nếu bạn học trái ngành, và muốn bắt đầu tìm hiểu về kiểm thử phần mềm thì bạn nên tìm hiểu những thông tin sau (bạn có thể tìm bất kỳ nguồn tài liệu nào để xem):
- Kiểm thử phần mềm là gì?
- Quy trình kiểm thử phần mềm trong Vòng đời phát triển phần mềm
- Các hoạt động kiểm thử phần mềm trong quy trình kiểm thử phần mềm
- Loại test và mức test
- Test plan và cách viết test plan
- Test cases và cách viết test cases
- Nội dung của bug report (cách post bug)
- Test Automation và cách áp dụng test tool vào một tổ chức như thế nào
Trên đây là một số gợi ý để các bạn có thể tự học tester, ngoài ra các bạn có thể đăng ký học một khoá học phù hợp ở Trung tâm nào đó gần nhà hoặc học theo hình thức online (remote từ xa).
Tóm lại, công việc kiểm thử phần mềm không hề dễ. Nhiều hoạt động kiểm thử đòi hỏi tester phải hiểu biết về lập trình, hệ thống mạng, và bảo mật để có thể kiểm thử tốt.
Chúc các bạn một ngày tốt lành thành công trong công việc!
